Want de extraverten hebben de wereld in bezit
Voor de verlegen mens heerst in Nederland een onherbergzaam klimaat.
Waar blijven de schuchtere schrijvers, vroeg Mirjam Vaes zich afgelopen maandag af in de Volkskrant. Wat als je te introvert bent voor televisie?
Om de vraag meteen te beantwoorden: het grootste deel van de schuchtere schrijvers blijft weg, omdat ze schuchter zijn; het deel dat niet wegblijft, zien we niet meer als schuchter.
Je kunt zeggen: eigen schuld, maar Vaes’ zorgen zijn terecht. Voor de verlegen mens heerst in Nederland een onherbergzaam klimaat. En niet alleen in Nederland, overal ter wereld. De extraverten hebben haar in bezit genomen. Over vijftien jaar zullen voor de laatste introverten reservaten worden opgericht, waar jolige extraverten in jeeps doorheen kunnen crossen.
Het maatschappelijk verlies is enorm. Hoeveel geboren ministers zijn nooit minister geworden omdat ze niet met draaiende camera’s wilden omgaan? Hoeveel uitstekende captains of industry blijven voorgoed in de postkamer van het bedrijf dat ze moeten leiden, omdat ze nerveus worden van collega’s die hen joviaal op de schouder slaan?
Hoeveel geboren ministers zijn nooit minister geworden omdat ze niet met draaiende camera’s wilden omgaan?
De maatschappelijk breed gedragen bias voor extraverte mensen is een insecticide tegen talent. Het gevolg, de achterstelling van introverte mensen op de arbeidsmarkt, misstaat in een samenleving die prat gaat op het gelijkheidsbeginsel. Over het inkomensverschil tussen mannen en vrouwen is veel geschreven – wanneer gaan we een debat voeren over de achterstelling van introverten? Het mag ironisch heten dat een dergelijk debat zou zijn voorbehouden aan extraverten. (Wat historisch trouwens geen enkel probleem is. Emancipatie voltrekt zich meestal van buitenaf.)
Terug naar de schrijvers. Vaak zijn dat introverten. Ze verdienen hun brood met naar binnen kijken. Bij andere mensen, om die te beschrijven, maar vooral: bij zichzelf. Voor de schuchtere schrijver is zijn introversie het sap dat hem in leven houdt, terwijl uitingen van extraversie voor hem vergif zijn.
Ik geef een voorbeeld. Afgelopen zomer deed ik mee aan de tv-quiz De slimste mens. (Wilde ik dat? Nee, zeker niet. Maar ik sloot vrede met de gedachte dat de schrijver die aandacht voor zijn boek wil, zich als een baviaan moet tentoonstellen.) Negen afleveringen deed ik mee. Intussen schreef ik niets. Voorafgaand, tijdens en na de opnames was mijn wereld gekrompen tot het formaat van de televisiestudio. Fysiek kwam ik ook op andere plekken, geestelijk bleef ik op de quizstoel met schuin tegenover me Philip Freriks en een vijftal camera’s. De gedachte dat ik in miljoenen huiskamers te zien zou zijn, vrat me vanbinnen uit. Ik schreef geen letter, drie maanden lang.
Uitzonderingen als Reve en Claus daargelaten, verpieteren de meeste schrijvers in het kunstlicht van de tv-studio
Als schrijver wil je de wereld controleren – daarvoor ben je schrijver geworden. Schrijven is een concurrerende werkelijkheid scheppen, een wereld waarin de zon waarachtiger voelt dan in de buitenlucht. Uitzonderingen als Reve en Claus daargelaten, verpieteren de meeste schrijvers in het kunstlicht van de tv-studio. Ze moeten bewegen in andermans werkelijkheid. Moeten leuk meelachen. Als ze dat niet doen, worden ze niet uitgenodigd.
En tja, als ze het wel doen, worden ze als schrijver niet serieus genomen door de liefhebbers van literatuur. Want zo is het ook. Kan een deelnemer aan een tv-quiz een literair werk van kwaliteit produceren? Het vooroordeel zegt van niet. En de intellectueel in de boekhandel is ook maar een mens die zijn intuïtie volgt, zijn hart – een mooier woord voor vooroordeel, zoals een introverte vriend laatst zei. Nu we het daar toch over hebben, die vriend dus – die schrijft beter dan ik. En zijn debuut laat op zich wachten. Waarom? Vast niet alleen door zijn verlegenheid. Maar zeker niet door een gebrek aan schrijfkwaliteiten. Hoe het precies zit, weet ik niet, maar het onherbergzame klimaat voor verlegen mensen zal in elk geval niet helpen.
Het is tijd voor de emancipatie van de verlegen mens. Die begint morgen, bij de koffieautomaat. Daar zal de secretaresse niet vertellen over haar weekend. Ze heeft er geen zin in, en iedereen vindt dat prima.
Reacties kunnen niet achtergelaten worden op dit moment.